W 2017 r. kulturalny świat słowiański i europejski obchodzi doniosłą rocznicę 500 – lecia białoruskiego i wschodniosłowiańskiego drukarstwa. W 1517 r. dr Franciszek Skoryna wydrukował w czeskiej Pradze pierwszą księgę: ПСАЛТИРЬ (Psałterz), w ruskiej redakcji językowej. Było to dwadzieścia lat po stworzeniu w 1496 r. w Bielsku rękopiśmiennego ПРОЛОГА (Prologu), najstarszej, zachowanej księgi z naszego miasta.

Franciszek Skoryna urodził się w prawosławnej rodzinie Łukasza w Połocku, mieście św. ihumenii Eufrozyny. Podobnie jak orędowniczka, polubił słowo pisane i księgi ponad wszystko. Edukował się w Krakowie i Padwie, otrzymując tytuł doktora medycyny. Zgłębiał też teologię, przygotowując się do wydania „Biblii” w języku ruskim. Do 1519 r. wydrukował 23 księgi Starego Testamentu. Już w Wilnie, w 1522 r. wydał МАЛУЮ ПОДОРОЖНУЮ КНИЖЫЦУ (Małą książkę dla podróżnych), zaś trzy lata później АПОСТОЛ (Dzieje Apostolskie).

Białorusin Franciszek Skoryna był człowiekiem renesansu, nowatorskim, głęboko jednakże zakorzenionym w tradycyjną kulturę wschodnich Słowian. Ryciny, inicjały, zastawki i liternictwo jego dzieł do dziś przemawiają z niezwykłą mocą. Autorskie przekłady oraz przedmowy do ksiąg stanowią aktualny wzorzec do wykorzystywania. Nasz nauczyciel o. dr Grzegorz Sosna niejednokrotnie odwoływał się do języka ksiąg, drukowanych przez Skorynę. Uważał ten język za doskonałą bazę leksykalno-fonetyczną dla współczesnych podlaskich Białorusinów.
Franciszek Skoryna wyprzedził epokę o prawie pół wieku. Po wydrukowaniu w 1525 r. jego „Apostoła” nastąpiła czterdziestoletnia przerwa we wschodniosłowiańskim drukarstwie. Przerwał ją dopiero w 1564 r. Iwan Fiodorowicz, drukując w Moskwie także „Apostoł”. Pięć lat później, w 1569 r. tenże drukarz, wraz z Piotrem Mścisławcem i Hryniem Iwanowiczem wydrukowali w Zabłudowiu pierwszą księgę na Podlasiu - ЕВАНГЕЛИЕ УЧИТЕЛЬНОЕ (Ewangelia pouczająca). Ale to już następna historia.

ORGANIZATORZY:
Stowarzyszenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach
Parafia Prawosławna Opieki Bogarodzicy w Bielsku Podlaskim